Andrzejki, zwane również Nocą Świętego Andrzeja to polskie święto obchodzone 30 listopada. Wyrasta ono z tradycji staropolskich, łącząc w sobie elementy chrześcijańskie i pogańskie. W tym dniu odbywają się różnorodne obrzędy i wróżby, które mają pomóc poznać przyszłość.
Kiedy obchodzimy Andrzejki? Jakie wróżby są charakterystyczne dla tego święta i jaka jest jego historia? I czy Andrzejki świętuje się też w innych krajach? Jeśli jesteście ciekawi, koniecznie czytajcie dalej!
Początki święta sięgają czasów przedchrześcijańskich, kiedy wierzyło się, że granica między światem żywych a umarłych jest wtedy szczególnie cienka. To sprawiało, że wróżenie miało większe znaczenie i skuteczność. Polskie zwyczaje związane z Andrzejkami to między innymi wróżenie z wosku, butów czy też zawieszanie rękawiczek na drzwiach.
Andrzejki tylko dla dziewcząt
Kiedyś Andrzejki były wyłącznie dla dziewcząt, które wierzyły, że wydarzenie to wróży ich przyszłe małżeństwo. Mężczyznom przypisano Katarzynki, które obchodzono w nocy z 24 na 25 listopada.
Na początku wróżby odbywały się osobno, wyłączając mężczyzn i zamężne kobiety. Z czasem zaczęto obchodzić Andrzejki wspólnie.
Po jakimś czasie Katarzynki zniknęły, a chłopcy zaczęli świętować razem z dziewczętami, aż w końcu święto przybrało formę taką, jaką znamy dziś – niezobowiązującej zabawy gromadzącej obie płcie.
Andrzejkowe wróżby
Andrzejkowe wróżby to tradycyjne praktyki wykonywane podczas andrzejkowego wieczoru 30 listopada. Wierzenia te mają rzekomo przewidzieć przyszłość. Przykłady wróżb:
Wróżenie z buta: Ustawia się buty w linii – im bliżej drzwi, tym dalsze w przyszłości ma małżeństwo.
Odlewanie wosku: Wosk z woskowiny na wodzie w kształcie figury ma interpretację odnoszącą się do przyszłości.
Wróżby z kluczem: Klucz wrzucony do wody to wróżba dotycząca zmian w życiu.
Rękawiczki na drzwiach: Rzucone przez pannę, zwiastują, kto może być kolejnym partnerem.
Gdybanie z butelek: Butelki podpisane imionami wybierane są losowo i interpretuje się to jako parę w przyszłości.
Andrzejki w Niemczech, a raczej Andreasnacht.
W niektórych regionach w Noc Andrzejkową praktykowano zwyczaje związane z kapciami. Dziewczyna rzuciła lewy pantofel lub but przez ramię w stronę drzwi. Jeśli czubek buta opadnie w stronę drzwi, oznacza to, że jeszcze w tym samym roku wyjdzie za mąż.
Jedna z wróżb łączy się z nasłuchiwaniem, z której strony dochodzi szczekanie psów. To z tamtej strony ma przybyć przyszły mąż zainteresowanej.
Poza tym w Niemczech upowszechniła się tradycja spania nago w andrzejkową noc, co ma sprawić, że we śnie pokaże się przyszły ukochany.
Andrzejki w Ukrainie
W Ukrainie andrzejki odbywają się później niż w Polsce, bo 13 grudnia, ponieważ później zaczyna się tam też adwent. Andrzejkowe wróżby mają słodki smak! Ciasteczka i wypieki stają się gwiazdą wieczoru, dodając uroku wróżbom podczas andrzejkowych obchodów.
Przykładowo wieczór rozpoczyna się od ugryzienia tzw. kałyty. Za dobre uznaje się to ciasto, które jest trudne do ugryzienia. W takim wypieku robi się dziurkę i zawiesza się go wysoko nad głowami uczestników zabawy. Zadaniem chłopców jest skoczyć i ugryźć ciastko bez użycia rąk.
Czosnek w Rumunii
W Rumunii, w przeciwieństwie do słodkich wypieków w innych krajach, andrzejki kojarzą się głównie z… czosnkiem.
Tradycyjnie wierzono, że podczas andrzejkowej nocy dusze zmarłych, nazywane strigoi, wracają do świata żywych i przynoszą nieszczęście. Aby zapobiec ich dostaniu się do domu, okna, drzwi i bramy są smarowane czosnkiem, a także zawiesza się czosnkowe wieńce.
Rumuni również mają swoje zwyczaje dotyczące wróżb o przyszłym mężu. Według jednego z nich, żeby go zobaczyć we śnie, wieczorem należy włożyć bazylię pod poduszkę.
Listopadowe wróżby
Obchodzicie andrzejki? Jakie wróżby są Wam znane, a które odkryliście dopiero teraz?
Mimo, że Andrzejki tracą na popularności na rzecz Halloween, wciąż są świetną rozrywką w listopadowe wieczory. Niektóre tradycje znikają, inne, jak wróżenie z wosku, wciąż są znane.
Może te wróżby spełnią się w najbardziej niespodziewany sposób?
